Hoogsensitiviteit

Hoogsensitieve kinderen

In plaats van ‘hoogsensitief’ wordt ook wel eens ‘hooggevoelig’ of op z’n Engels ‘high sensitive’ gebruikt. Verwar het niet met hoogbegaafdheid want dat is echt iets heel anders. Wanneer een kind een uitzonderlijke intelligentie heeft, is het hoogbegaafd. Niet alle hoogsensitieve kinderen zijn hoogbegaafd. Het is wel zo dat vrijwel alle hoogbegaafde kinderen, hoogsensitief zijn.

Toen ik in 2009 begon met werken met ouders en begeleiders van hoogsensitieve kinderen, was het een relatief nieuwe term. Vanaf de jaren ’80 wordt er steeds openlijker gesproken over hoogsensitiviteit en kan deze gevoeligheid erkend worden. Inmiddels is het bij velen een term die wel eens voorbij gekomen is maar wat het nu precies inhoudt blijft onduidelijk. Dat is niet gek want de grens tussen hoogsensitiviteit en enige vorm van autisme is bijvoorbeeld een heel dun lijntje. Bovendien zie je veel eigenschappen van hoogsensitieven terug in eigenschappen van mensen met ADD of ADHD, om maar wat te noemen.

Verwerking van prikkels
Het is niet zo dat hoogsensitieve kinderen daadwerkelijk beter werkende zintuigen hebben. Het is wel zo dat de hersenen de prikkels die via het ruiken, horen, zien en / of voelen ontvangen worden, grondiger worden verwerkt. Het komt allemaal harder binnen dan bij iemand die niet hoogsensitief is. Overigens bedoel ik  met niet hoogsensitief uiteraard niet dat diegene helemaal niet sensitief of gevoelig is, maar dat mag voor zich spreken.

Onbegrepen gedrag
Je kunt bij een kind soms flinke uitdagingen tegenkomen. Onbegrepen gedrag is meestal de reden waarom mensen bij mij in de praktijk terecht komen. Ik zal hieronder wat voorbeelden noemen van gedragingen die in mijn praktijk regelmatig ter sprake komen. Het andere gedrag van dit kind kan een grote invloed hebben op het gezinsleven.
Voorbeelden onbegrepen gedrag:
*          driftbuien;
*          slecht slapen;
*          geen aansluiting vinden bij leeftijdgenootjes;
*          erg hangen aan volwassenen (ouders, opa’s/oma’s, docenten)
*          heel boos worden als jij je niet aan de afspraak houdt;
*          onbegrip voor niet luisteren van andere kinderen naar docent;
*          niet kunnen meekomen in de klas maar wel een goede intelligentie hebben;
*          een hekel hebben aan school;
*          onverklaarbare huilbuien;
*          ruzie met (onbegrip naar / van) broertjes en zusjes (om het minste geringste);
*          slecht eten;
*          bang zijn;
*          zich afsluiten / een plekje in huis zoeken (hoekje, tentje, onder tafel of bed, in de kast, enz.)
*          snelle overprikkeling van welk zintuig dan ook;
*          angst hebben voor vreemden of veranderingen (niet verrast willen worden), nieuwe situaties.

Veel stress
Er wordt in onze snelle, hectische maatschappij  niet alleen van volwassenen maar ook al van jonge kinderen, veel verwacht. Niet alle kinderen zijn opgewassen tegen de streberige cultuur waarin wij leven. De stressverhoging die daarmee gepaard gaat, overtreft vaak het kunnen van het kind. Dat geeft een enorme hoeveelheid frustratie die op één of andere manier tot uiting komt in onbegrepen gedrag. Je zou kunnen stellen dat het stressniveau van dit kind heel veel schommelt en vaak niet meer te overzien is.

Buikpijn
Veel jonge kinderen, met name tot en met een jaar of acht, zijn niet opgewassen tegen wat er allemaal op hen afkomt en van hen verwacht wordt. Niet alleen mentaal maar ook fysiek zijn zij nog niet ontwikkeld genoeg om goede verbindingen te kunnen maken. Zo kunnen zij ook nog niet goed verwoorden wat hen dwars zit en uit zich dit al vaak in onduidelijke ‘buikpijn’.

Geen verschil in benadering
Het mooie van de benadering die ik ouders en begeleiders van kinderen meegeef is dat er geen verschil zit tussen hoe je een hoogsensitief kind opvoedt en een niet-hoogsensitief kind. Zo kan er al vrij snel met relatief eenvoudige aanpassingen, rust terugkeren in het gezin.

Test voor het hoogsensitieve kind
Elaine Aron heeft jarenlang onderzoek gedaan naar hoogsensitiviteit. Zij heeft onderstaande lijst opgesteld van 23 eigenschappen die veel voorkomen bij Hoog Sensitieve Kinderen. Dit is een basis’test’ om in te schatten of jouw kind hoogsensitief zou kunnen zijn. Beantwoord de vragen zo goed mogelijk met ‘ja’ of ‘nee’, en vraag je af of dit min of meer nu opgaat voor je kind, of gedurende een aanzienlijke periode in het verleden voor jouw kind opging.

Mijn kind:

1.        schrikt snel;
2.       heeft last van kleding dat kriebelt, naden in sokken, labels in kleding tegen de huid;
3.       houdt over het algemeen niet van grote verrassingen;
4.       leert meer van een vriendelijke terechtwijzing dan van een strenge straf;
5.       lijkt mijn gedachten soms te kunnen lezen;
6.       gebruikt moeilijke woorden voor zijn/haar leeftijd;
7.       ruikt elk vreemd geurtje
8.       heeft een scherpzinnig gevoel voor humor;
9.       lijkt zeer intuïtief;
10.      is moeilijk in slaap te krijgen voor of na een opwindende dag
11.       heeft moeite met grote veranderingen;
12.      wil zich verkleden als zijn/haar kleding nat of vies geworden is;
13.      stelt veel vragen;
14.      is een perfectionist;
15.      heeft oog voor het verdriet van anderen;
16.      houdt meer van rustige spelletjes:
17.      stelt diepzinnige, beschouwende vragen
18.      is zeer gevoelig voor pijn;
19.      kan slecht tegen een luidruchtige omgeving;
20.     heeft oog voor detail (iets dat verplaatst is, verandering in iemands uiterlijk enz.);
21.      kijkt eerst of het veilig is alvorens ergens in te klimmen;
22.     presteert het best wanneer er geen vreemden bij zijn;
23.     beleeft de dingen intensief.

Als je 13 of meer vragen met ‘ja’ hebt beantwoord, is je kind zeer waarschijnlijk hoogsensitief. Geen enkele psychologische test is echter zo betrouwbaar dat je er jouw manier van omgaan met je kind op moet baseren. Als je slechts een of twee vragen met ‘ja’ hebt beantwoord, maar ze zijn in extreme mate waar, heb je wellicht ook reden om je kind hoogsensitief te noemen. Deze lijst geeft je derhalve een beeld maar geen uitsluitsel.

Test voor de beeldvorming
Bovengenoemd testje is leuk, interessant, geeft een beeld van eigenschappen waaraan je zou kunnen denken bij hoogsensitieve kinderen maar het geeft geen totaalbeeld. Zo kan de één heel veel eigenschappen hebben en geen last ervaren en heeft de ander heel veel problemen door één eigenschap en belemmert dit het totale leven. Het is goed voor de beeldvorming en het idee maar zegt niets over het verloop van de ontwikkeling.

Neem onbegrepen gedrag serieus
Dat je afwijkende gedragingen of onbegrepen gedrag serieus moet nemen lijkt mij buiten kijf staan. We streven allemaal naar het geluk van onze kinderen. Daarom is het van het allergrootste belang het bijzondere gedrag van jouw kind niet weg te lachen. Dit zou het jonge kind zelfs kunnen schaden en dat is al helemaal niemands intentie.

Praten
Kom gerust eens langs om verder te praten. Ik geef presentaties over hoogsensitieve kinderen en bied een uitgebreide training aan ouders en begeleiders van kinderen die in groepsverband maar ook individueel gevolgd kan worden. Blijf niet zitten met je vragen, praten helpt en vaak kun je met slechts een paar gesprekken al heel ver komen op weg naar een positieve ontwikkeling in jouw gezin.